Aυτό το καλοκαίρι ο ελληνικός τουρισμός τα έχει όλα. Από τη μία, την αδιαμφισβήτητη αύξηση-ρεκόρ των διεθνών αφίξεων, όπου το υπουργείο Τουρισμού έχει βάλει τον πήχη στα 32 εκατομμύρια, από το επίσης ρεκόρ των 30 και κάτι εκατομμυρίων του 2017, νούμερο που είναι πολύ πιθανό να επιτευχθεί με δεδομένη την αύξηση της επιβατικής κίνησης στα ελληνικά αεροδρόμια. Εχει επίσης την άνοδο του 21,7% στις τουριστικές εισπράξεις του α’ πενταμήνου, με βάση τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, φτάνοντας στα 2,5 δισ. ευρώ.
Από την άλλη, όμως, έχει και το φρένο στο καυτό και πιο κρίσιμο δίμηνο Ιουλίου – Αυγούστου, που αντιπροσωπεύει και το 40%-45% επί του συνόλου των τουριστικών εισπράξεων της χρονιάς (το 61% των συνολικών εσόδων πραγματοποιείται το γ’ τρίμηνο), την έκρηξη των βραχυχρόνιων τουριστικών μισθώσεων τύπου Airbnb, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα χαμένα εκατομμύρια των φορολογικών εσόδων, τους Βορειοευρωπαίους που λόγω της παρατεταμένης καλοκαιρίας στις χώρες τους προτιμούν να περάσουν φέτος τις διακοπές τους εντός των τειχών και φυσικά την πολυσυζητημένη επάνοδο της Τουρκίας, η οποία ενισχύεται πλέον περαιτέρω λόγω και των οικονομικών της εξελίξεων.
«Εχουμε αύξηση των αεροπορικών αφίξεων, την οποία δεν βλέπουμε στις διανυκτερεύσεις», «έχουμε χάσει τον λογαριασμό με τις γκρίζες μισθώσεις», «η χρονιά ξεκίνησε με υπεραισιοδοξία και φόρα από το 2017, αλλά η θερινή σεζόν είναι κάτω των προσδοκιών», «ο ανταγωνισμός από την Τουρκία είναι εδώ και θα επηρεάσει ακόμη περισσότερο την Ελλάδα» είναι μερικά μόνο από τα σχόλια των εκπροσώπων των τουριστικών φορέων ανά την Ελλάδα, όπως αυτά εκφράζονται στην έρευνα που πραγματοποίησε το «ΘΕΜΑ» στις Ενώσεις των Ξενοδόχων στους πιο γνωστούς αλλά και τους λιγότερο δημοφιλείς προορισμούς. Κοινή συνισταμένη, η μαύρη τρύπα σε έσοδα και διανυκτερεύσεις από τις μισθώσεις τύπου Airbnb, αλλά και οι τελευταίες οικονομικές εξελίξεις στην Τουρκία που κάνουν ακόμη πιο ελκυστικό το τουριστικό της προϊόν, εν όψει πλέον και του ανοίγματος των προκρατήσεων για το 2019, και μάλιστα σε μια συγκυρία όπου οι αφίξεις στη γείτονα, έχοντας αφήσει πίσω τα προβλήματα ασφάλειας των περασμένων ετών, εμφανίζονται ενισχυμένες. Ακόμη και οι πιο ακριβοί και περιζήτητοι προορισμοί όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη αντιμετωπίζουν φέτος εντονότερα από πέρυσι το φαινόμενο των βραχυχρόνιων τουριστικών μισθώσεων με χιλιάδες (ακριβές) κλίνες σε προσφορά.
Η Τουρκία
Οσον αφορά την Τουρκία, ενδεικτικά, με βάση τα στοιχεία του τουρκικού υπουργείου Τουρισμού και Πολιτισμού, στο α’ εξάμηνο του 2018 οι αφίξεις αυξήθηκαν κατά 30% με συνολικά 16 εκατομμύρια ξένους επισκέπτες, ενώ τα τουριστικά έσοδα έχουν ενισχυθεί κατά 31% κατά το ίδιο διάστημα φτάνοντας στα 11,5 δισ. δολάρια.
«Λόγω και των τελευταίων οικονομικών εξελίξεων, το τουριστικό προϊόν στη γείτονα, το οποίο, ούτως ή άλλως, είναι πιο φθηνό σε σύγκριση με άλλες μεσογειακές αγορές, καθίσταται ακόμη πιο ανταγωνιστικό, με τα επιπλέον δεδομένα ότι η τουρκική λίρα έχει υποστεί μεγάλες απώλειες από τις αρχές του έτους και η υπογραφή των συμβολαίων με τους τουριστικούς πράκτορες γίνεται σε ξένο νόμισμα», αναφέρει στο «ΘΕΜΑ» ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων Γρηγόρης Τάσιος. «Για το αντίστοιχο ελληνικό τουριστικό προϊόν και με τα δεδομένα της υπερφορολόγησης σε όλα τα επίπεδα, υπάρχει περιορισμένη ευελιξία για πιο επιθετική τιμολογιακή πολιτική, γεγονός που δημιουργεί ένα κλίμα απόλυτου ανταγωνισμού σε μια περίοδο κατά την οποία ξεκινούν οι προκρατήσεις για το 2019, αρχικά από τη Μεγάλη Βρετανία ήδη από τον Αύγουστο και εν συνεχεία από τη Γερμανία μέσα στο φθινόπωρο».
Σημειώνεται εδώ ότι οι Γερμανοί και οι Βρετανοί είναι οι δύο πρώτες αγορές εισερχόμενου τουρισμού για την Ελλάδα, με μερίδιο 13% και 12% αντίστοιχα επί των συνολικών αφίξεων πέρυσι (3,2 και 2,9 εκατομμύρια) και προβλέψεις για μεγαλύτερη άνοδο φέτος, όπως προκύπτει από τα επίσημα νούμερα της Τραπέζης της Ελλάδος για το πεντάμηνο, τις αεροπορικές αφίξεις του επταμήνου στα ελληνικά αεροδρόμια και τον προγραμματισμό για το υπόλοιπο της σεζόν σε αεροπορικές θέσεις. Μόνο στα περιφερειακά αεροδρόμια, οι προγραμματισμένες αεροπορικές θέσεις από Γερμανία και Ηνωμένο Βασίλειο για τη φετινή θερινή περίοδο Μαρτίου – Οκτωβρίου είναι αυξημένες σε ποσοστό 25,1% για τη Γερμανία, φτάνοντας συνολικά στα 3,49 εκατομμύρια, και 7,2% για το Ηνωμένο Βασίλειο, στα 3,46 εκατομμύρια.
«Επίσης, ένα ακόμη στοιχείο που έχει να κάνει με την Τουρκία αποτελεί και το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχουν επενδυθεί στα παράλια, στην Αττάλεια και το Μπόντρουμ εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ από ξένους ομίλους, είτε πρόκειται για μεγάλους tour operators, είτε για μεγάλες αλυσίδες ξενοδοχείων και ξένα funds που έχοντας υποστεί τη ζημία από την πτώση των προηγούμενων ετών λόγω των θεμάτων ασφάλειας στη χώρα έχουν τώρα την ευκαιρία να ανακτήσουν τις απώλειες», αναφέρει ο κ. Τάσιος.
Και πράγματι, η Τουρκία είχε φιλοξενήσει 36,8 εκατομμύρια ξένους επισκέπτες το 2014 και 36,3 εκατομμύρια το 2015, για να πέσουν εντυπωσιακά στα 25,3 εκατομμύρια το 2016 και να αυξηθούν εκ νέου στα 32,4 εκατομμύρια το 2017, σύμφωνα με τα στοιχεία του Τουρκικού Ινστιτούτου Στατιστικής (ΤUIK). Τώρα, μεγάλοι Γερμανοί tour operators όπως οι ΤUI, Der Touristik, FTI ή η Thomas Cook, που διακινεί μεγάλο αριθμό Βρετανών τουριστών, αλυσίδες όπως οι Marriott, Wyndham, Hilton, Ιntercontinental ή μεγάλα επενδυτικά ονόματα που έχουν επενδύσει σε γήπεδα γκολφ στο Μπόντρουμ έχουν το πλεονέκτημα να προσελκύουν περισσότερους τουρίστες από την Ευρώπη και όχι μόνο λόγω τιμής.
Η Τουρκία, λοιπόν, έχει επανέλθει φέτος στην τουριστική αγορά με επιπλέον… συμμάχους τους Ρώσους, οι οποίοι αξιοποιώντας τα φθηνά πακέτα στη γείτονα προβλέπεται να φτάσουν φέτος στα 6 εκατομμύρια (4,5 εκατ. πέρυσι), την ίδια στιγμή που στην Ελλάδα τα νούμερα από Ρωσία είναι πτωτικά και θα φτάσουν φέτος τις 800.000 από 900.000 πέρυσι.
Οσον αφορά την πορεία της θερινής σεζόν στην Ελλάδα, ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων διαχωρίζει τις αφίξεις -για τις οποίες η άνοδος φέτος είναι δεδομένη- από τις διανυκτερεύσεις, όπου οι γκρίζες μισθώσεις έχουν εκτοξευτεί: «Συνολικά ανά την Ελλάδα φαίνεται ότι βγαίνουμε σωστοί στην πρόβλεψή μας, ότι δηλαδή η υψηλή περίοδος παρουσιάζει φέτος υστέρηση, εξ ου και πολλοί που αναζήτησαν δωμάτιο μέσα στον Αύγουστο μπόρεσαν να καλυφθούν από την προσφορά. Αντίστοιχα, και τον Σεπτέμβριο η μέση πληρότητα δεν ξεπερνά φέτος αυτή την περίοδο το 75%, όταν πέρυσι ήταν στο 85%, άρα έχουμε υστέρηση σε σύγκριση με το 2017 που αποτέλεσε μια καλή χρονιά».
Οι κατά τόπους προορισμοί
Με την ιδιότητά του ως πρόεδρος της Ενωσης Ξενοδόχων Χαλκιδικής, ο κ. Τάσιος επισημαίνει ότι φέτος τα ξενοδοχεία της ευρύτερης περιοχής αναμένεται να έχουν μείωση στις διανυκτερεύσεις σε ποσοστό από 5% έως 7% σε σχέση με τη σεζόν του 2017 που ήταν η καλύτερη των τελευταίων ετών.
«Επιπλέον, αν και οι οδικές αφίξεις από τους Βαλκάνιους έχουν αυξηθεί πέραν της Βόρειας Ελλάδας και σε άλλες περιοχές όπως η Δυτική Ελλάδα ή ακόμη και το Ιόνιο, και στην περίπτωση αυτή υπάρχει απώλεια σε διανυκτερεύσεις αφού είναι μεγάλη πλέον η προσφορά σε κατοικίες που μισθώνονται στους τουρίστες», αναφέρει ο κ. Τάσιος.
Επισημαίνεται εδώ ότι για το δίμηνο Ιουνίου – Ιουλίου σημειώθηκε υστέρηση στις οδικές αφίξεις στη Βόρεια Ελλάδα και λόγω των καιρικών συνθηκών, με απώλειες σε κρατήσεις της τελευταίας στιγμής. Χαρακτηριστικό είναι ότι για πρώτη φορά στα χρονικά υπήρξε ταξιδιωτική οδηγία… καιρικών συνθηκών για την Ελλάδα για τους Ρουμάνους ταξιδιώτες στο τέλος Ιουλίου, ενημερώνοντας αφενός για τις πυρκαγιές στην Αττική, αφετέρου για τη μείωση της θερμοκρασίας και τα τοπικά φαινόμενα σε περιοχές όπως η Ηπειρος, τα Ιόνια νησιά, η Δυτική Ελλάδα, η Θεσσαλία, οι Σποράδες, η Ανατολική Μακεδονία, η Θράκη, η Εύβοια, η Κεντρική Μακεδονία και κυρίως η Χαλκιδική.
«Η χρονιά φέτος ξεκίνησε με υψηλές προσδοκίες και εξελίσσεται τελικά κατώτερη του αναμενομένου», αναφέρει από την πλευρά του ο πρόεδρος της Ενωσης Ξενοδόχων Νομού Χανίων Μανώλης Γιαννούλης, προσθέτοντας ότι οι υψηλότερες κατηγορίες ξενοδοχείων, κυρίως των 5 αλλά και των 4 αστέρων, έχουν υστέρηση στην πληρότητα σε σχέση με πέρυσι, ενώ καλύτερα είναι τα πράγματα στις χαμηλότερες.
Πού εντοπίζει τις αιτίες; «Υπάρχει, καταρχάς, ο παράγοντας της ολικής επαναφοράς της Τουρκίας, της Αιγύπτου και της Τυνησίας με ανταγωνιστικά πακέτα για τον ξένο επισκέπτη σε σχέση με το ακριβότερο, υπερφορολογημένο και λιγότερο ανταγωνιστικό προϊόν της Ελλάδας. Επιπλέον, η καλοκαιρία στη Βόρεια Ευρώπη φρέναρε τις κρατήσεις της τελευταίας στιγμής αφού πολλοί υποψήφιοι επισκέπτες προτίμησαν τις χώρες τους, ενώ την ίδια στιγμή έχουμε κυριολεκτικά χάσει τον λογαριασμό με τις βραχυχρόνιες τουριστικές μισθώσεις τύπου Airbnb».
Μερικοί χαρακτηριστικοί αριθμοί: με βάση τα νούμερα από τα βρετανικά πρακτορεία και την επεξεργασία των στοιχείων από τη γνωστή εταιρεία ερευνών GfΚ και την ForwardKeys, η Τουρκία μετρά ήδη αύξηση 66% στις κρατήσεις για τις διακοπές των Βρετανών, η Αίγυπτος 51% και 90% ! η Τυνησία.
Σε Κρήτη και Ρόδο
Κι αν οι λοιποί μεσογειακοί προορισμοί χαρακτηρίζουν τον εξωτερικό ανταγωνισμό, στον εσωτερικό, που μεταφράζεται στις βραχυχρόνιες τουριστικές μισθώσεις στην Κρήτη, ακούγονται νούμερα κοντά στις 18.000 καταχωρήσεις καταλυμάτων, γκρίζων και μη, εκ των οποίων οι 5.000 αφορούν μόνο τα Χανιά. «Βλέπουμε την άνοδο των αφίξεων στα αεροδρόμια και δεν τη βλέπουμε στις διανυκτερεύσεις και την πληρότητα», αναφέρει σχετικά ο κ. Γιαννούλης, προσθέτοντας ότι οι απώλειες σε πληρότητα του θερμού διμήνου του καλοκαιριού και οι εκπτώσεις από πλευράς των ξενοδόχων θα φανούν στις εισπράξεις, «αφού στο δίμηνο Ιουλίου – Αυγούστου πραγματοποιείται ποσοστό 40%-45% επί του συνόλου των εισπράξεων. Κρίσιμη πλέον για το νησί είναι η περίοδος του Σεπτεμβρίου που δείχνει να είναι καλύτερη σε σύγκριση με πέρυσι, με βασικά κίνητρα την ψυχολογία των ξένων ταξιδιωτών, τον καλό καιρό και τις φθηνότερες τιμές τις αρχές του φθινοπώρου».
Ιδιαίτερα στην περίπτωση της δημοφιλούς Ρόδου, η άνοδος της τουριστικής κίνησης είναι δεδομένη σε σχέση με πέρυσι, η οποία όμως συνοδεύεται και από την αύξηση των γκρίζων μισθώσεων. «Εχουμε 120.000 κλίνες στο νησί που αυξάνονται στις 150.000 λόγω των βραχυπρόθεσμων μισθώσεων», επισημαίνει ο κ. Γιάννης Παπαβασιλείου, εντεταλμένος αντιπρόεδρος Πολεοδομικών και Χωροταξικών Θεμάτων. Επίσης ένα από τα χαρακτηριστικά της φετινής θερινής σεζόν είναι η μεγάλη αύξηση στις κλίνες των πεντάστερων μονάδων, κατά 5.000, με φυσικό επακόλουθο το μοίρασμα της πίτας καθώς και της πληρότητας. Η αύξηση, πάντως, στις κλίνες της υψηλότερης κατηγορίας δημιουργεί περαιτέρω προϋποθέσεις για την προσέλκυση τουρισμού υψηλότερων εισοδηματικών κριτηρίων στο νησί. Ενα ακόμη μεγάλο ζητούμενο για τον προορισμό είναι το νέο στοίχημα που έχει προαναγγείλει η υπουργός Τουρισμού Ελενα Κουντουρά προκειμένου η Ρόδος να είναι ο επόμενος προορισμός μετά την Κρήτη όπου θα υπάρξουν οργανωμένες πιλοτικές συμφωνίες με tour operators του εξωτερικού ώστε να υπάρξει σταδιακά μείωση της εποχικότητας, ένα από τα μεγάλα ζητούμενα συνολικά του ελληνικού τουρισμού.
Στα Ιόνια νησιά
Με τα Ιόνια νησιά να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της ζήτησης τα τελευταία χρόνια, οι τουριστικοί τους φορείς διαπιστώνουν χρόνο με τον χρόνο αύξηση με γεωμετρικούς ρυθμούς των κατοικιών τύπου Airbnb.
Του λόγου το αληθές επιβεβαιώνει ο κ. Χαράλαμπος Βούλγαρης, πρόεδρος της Ενωσης Ξενοδόχων Κέρκυρας: «Στην Κέρκυρα παρατηρείται μεγάλη αύξηση των γκρίζων βραχυπρόθεσμων μισθώσεων αφού ο αριθμός καταλυμάτων αυξάνεται με γεωμετρικό ρυθμό με σοβαρές κοινωνικές επιπτώσεις. Οσον αφορά την τουριστική κίνηση, η πληρότητα στα ξενοδοχεία της Κέρκυρας κινήθηκε σε αρκετά ικανοποιητικά επίπεδα μέχρι και τον Ιούλιο. Ο ρυθμός κρατήσεων για τα τέλη Αυγούστου και το φθινόπωρο παρουσιάζει υστέρηση που οφείλεται σε μια σειρά γεγονότων όπως η ολική επαναφορά της Τουρκίας με χαμηλές, συγκριτικά, τιμές και η γενική καλοκαιρία στην Ευρώπη. Θεωρώ, πάντως, ότι θα κλείσουμε με θετικό πρόσημο τη σεζόν».
Η… άλλη Ελλάδα
«Η εικόνα αυτό το καλοκαίρι δεν ήταν η αναμενόμενη», αναφέρει από την πλευρά του ο κ. Γιώργος Ζαφείρης, πρόεδρος της Ενωσης Ξενοδόχων Μαγνησίας, προορισμός που προσελκύει και αρκετούς Ελληνες τουρίστες. «Η παρουσία των Ελλήνων φέτος ήταν ακόμη πιο περιορισμένη ως προς τον αριθμό των διανυκτερεύσεων. Αντίθετα, φέτος υπήρξε άνοδος στους ξένους επισκέπτες λόγω των αυξημένων αεροπορικών συνδέσεων (π.χ. από Μόναχο, Βρυξέλλες, Λονδίνο). Παρά το γεγονός ότι στις αρχές Ιουλίου είχαμε ακυρώσεις λόγω των καιρικών συνθηκών, στη συνέχεια η πληρότητα μέσα στον Αύγουστο αγγίζει το 95%.
Ωστόσο, το γενικότερο σχόλιο είναι ότι η… άλλη τουριστική Ελλάδα δεν προωθείται όπως πρέπει. Περιοχές όπως η Μαγνησία που θα μπορούσαν να είναι προορισμός για όλη την οικογένεια, με έμφαση τον γαστρονομικό τουρισμό, τις δραστηριότητες στη φύση κ.τ.λ., δουλεύουν στο ήμισυ των δυνατοτήτων τους, με βάση τις πρωτοβουλίες που λαμβάνονται από τους τοπικούς φορείς, τα επιμελητήρια, τους δήμους, την Περιφέρεια, με ίδια μέσα. Εχουμε ζητήσει από το υπουργείο Τουρισμού να προωθηθούν συγκεκριμένες νομοθετικές ρυθμίσεις με κίνητρα για την περίοδο εκτός της θερινής σεζόν, να προγραμματιστεί μεγαλύτερη συμμετοχή της χώρας σε εκθέσεις ειδικού τουρισμού και να υπάρξει προβολή και διαφήμιση στο εξωτερικό για τους λιγότερο γνωστούς προορισμούς της Ελλάδας, που μπορούν όμως να προσφέρουν μια διαφορετική εμπειρία στον ξένο επισκέπτη, για παράδειγμα μέσα από τους συνεταιρισμούς και τη γυναικεία επιχειρηματικότητα, ωστόσο τα σχέδια μένουν επί χάρτου».
