H οικονομία του διαμοιρασμού (sharing economy) έχει μπει τα τελευταία χρόνια για τα καλά στη ζωή μας και η συζήτηση για τις διάφορες ηλεκτρονικές πλατφόρμες είναι έντονη, ιδίως αυτές που ασχολούνται με τον τομέα του τουρισμού, που ενδιαφέρει και την Ελλάδα.
Τα τελευταία χρόνια η πλατφόρμα ενοικίασης καταλυμάτων Airbnb αλλάζει τον τουριστικό χάρτη σε περιοχές της Αθήνας αλλά και πολλών ελληνικών νησιών, δημιουργώντας ανάμεσα στα άλλα ασφυκτικές πιέσεις που οδηγούν σε κατακόρυφη αύξηση των τιμών ενοικίασης που ζητούν οι ιδιοκτήτες σε αυτές τις ζώνες.
Σε απάντηση των πολλών προβλημάτων που έχει δημιουργήσει αυτή η πλατφόρμα αναδύθηκε το Fairbnb, μια προσπάθεια ακτιβιστών και κινημάτων πόλης να φτιάξουν ένα άλλο μοντέλο βραχυχρόνιας τουριστικής μίσθωσης χωρίς τις στρεβλώσεις που δημιουργεί το Airbnb και αυτού του τύπου η οικονομία του διαμοιρασμού, έτσι ώστε να λειτουργεί προς όφελος των τοπικών κοινωνιών και να προάγει τις αρχές της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας.
Το μανιφέστο του Fairbnb παραμένει ανοιχτό στην ιστοσελίδα του για όποιον ενδιαφέρεται να το δει και να συμβάλει και υπάρχει ενδιαφέρον από αρκετές πόλεις του κόσμου μεταξύ των οποίων και η Αθήνα.
Η «Εφ.Συν.» συναντήθηκε με τον ελληνικό «πυρήνα» του Fairbnb, ενώ απηύθυνε ερωτήσεις και στη διεθνή ομάδα που φιλοδοξεί να στήσει ένα παγκόσμιο δίκτυο το οποίο θα παρέχει μια εναλλακτική τουριστική εμπειρία σεβόμενο και ενισχύοντας τις τοπικές κοινωνίες.
Οι Ελληνες του Fairbnb
Η ομάδα που φιλοδοξεί να στήσει το Fairbnb στην Ελλάδα αποτελείται από δύο συνεταιριστικά εγχειρήματα, την κοοπερατίβα ψηφιακής επικοινωνίας Sociality, τον συνεταιρισμό αρχιτεκτόνων-μηχανικών και σχεδιασμού αστικού τοπίου CPD Creative Spaces και τη ΜΚΟ Place Identity Clusters που ασχολείται με projects με τη συμμετοχή των πολιτών σε τοπικό και όχι μόνο επίπεδο.
Οπως μας είπαν τα μέλη της ελληνικής ομάδας, η κατάσταση στη χώρα μας δεν θυμίζει ακόμα μεγάλες τουριστικές πόλεις της Ευρώπης, ωστόσο υπάρχουν πολλοί που ενδιαφέρονται να μάθουν για το νέο μοντέλο.
«Εχω χρησιμοποιήσει το Airbnb το οποίο είναι χρήσιμο ως λειτουργία. Ακριβώς γι’ αυτό προσπαθούμε να βρούμε τρόπους να είναι επωφελές και για τη γειτονιά και τους κατοίκους της, όχι μόνο γι αυτόν που το χρησιμοποιεί. Είμαστε ακόμα στην αρχή, σκεφτόμαστε να κάνουμε έρευνα και πιλοτικά προγράμματα σε διάφορες γειτονιές. Μέχρι τα Χριστούγεννα θα οργανώσουμε και μια δημόσια εκδήλωση για να συζητήσουμε σχετικά με τις επιπτώσεις του Airbnb», λέει στην «Εφ.Συν.» ο Γρηγόρης Τσαρδανίδης, προγραμματιστής από την κοοπερατίβα ψηφιακής επικοινωνίας Sociality.
Το Fairbnb δεν είναι κάτι που θα δούμε άμεσα στην Αθήνα, αλλά ήδη η ελληνική ομάδα κάνει συναντήσεις, ενημερώνεται και έρχεται σε επαφή με ενδιαφερομένους από αρκετές περιοχές της χώρας που έχουν αρχίσει να επικοινωνούν μαζί της.
Αυτοί είναι είτε άτομα που νοικιάζουν τα σπίτια τους αυτή τη στιγμή στη δημοφιλή πλατφόρμα είτε άλλοι προερχόμενοι από τοπικές κοινότητες που προσπαθούν να εξετάσουν πώς μπορούν να υλοποιηθούν τα διάφορα θεωρητικά σχέδια.
Ενα άλλο δίλημμα είναι το εάν στο Fairbnb πρέπει να συμμετάσχουν ενδιαφερόμενοι από τις κλασικές τουριστικές περιοχές ή να δοθεί περισσότερο έμφαση στις λιγότερο προβεβλημένες τουριστικά περιοχές και γειτονιές.
Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να υπάρξει δυνατότητα να προσελκύσουν τουρίστες που θα έχουν μια πιο αυθεντική εμπειρία, αλλά και να υλοποιηθούν σχέδια που θα συμβάλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων.
Λίγο πριν από την αρχή του σχολικού έτους είδαμε καταγγελίες από την ΟΛΜΕ ότι εκπαιδευτικοί αδυνατούν να βρουν σπίτι στα τουριστικά νησιά λόγω υψηλών ενοικίων που προκαλούν η μεγάλη ζήτηση αλλά και το δέλεαρ του Airbnb για τους κατοίκους.
Οι Ελληνες του Fairbnb δεν έχουν αυταπάτες ότι μπορούν από μόνοι τους να επιλύσουν ένα τέτοιο ζήτημα, αλλά όπως μας είπαν:
«Μέσα στη λογική του Fairbnb είναι να αντιμετωπίσει τέτοιες καταστάσεις. Σε νησιά βέβαια όπως η Σαντορίνη είναι δύσκολο να παρέμβεις. Ομως επανέρχεται η συζήτηση εάν θέλουμε να οργανωθούμε σε πολύ τουριστικές περιοχές ή το αντίθετο ακριβώς. Σε πιο υποβαθμισμένες περιοχές, όπως στην Πατησίων και την Κυψέλη, δεν είναι τόσο αναπτυγμένο το Airbnb. Ενα άλλο μοντέλο θα μπορούσε να εντάξει αυτές τις περιοχές όχι για να φύγουν οι κάτοικοι που υπάρχουν τώρα, αλλά για να μείνουν εκεί και να ζουν καλύτερα οι ίδιοι. Είναι και μια εμπειρία ταξιδιού που προσπαθούμε να αναπτύξουμε».
Η πλατφόρμα δεν είναι ακόμα έτοιμη και απαιτείται χρόνος, όμως η ιδέα που ξεκίνησε από το Αμστερνταμ ταξιδεύει πλέον σε όλο τον κόσμο:
«Σκοπός είναι να γίνει σε κάθε χώρα ένας κόμβος του Fairbnb.Αυτή τη στιγμή έχουν προχωρήσει περισσότερο οι κόμβοι στο Αμστερνταμ, τη Βενετία και την Αθήνα. Υπάρχουν επαφές και σε άλλες χώρες. Περιμένουμε να δούμε τι συμπεράσματα θα υπάρξουν και από τους κόμβους στις άλλες χώρες για τον τρόπο και τη λογική λειτουργίας. Προσπαθούμε να περιγράψουμε τη διαδικασία δημιουργίας ενός κόμβου με το παράδειγμα της Αθήνας για να είναι πιο εύκολο στους άλλους κόμβους να ξεκινήσουν», καταλήγει ο Γρηγόρης Τσαρδανίδης.
Αλεσάντρο Λατέλα, community manager του Fairbnb
«Το Fairbnb θα κρατήσει τα κέρδη εντός των κοινοτήτων»
Αλεσάντρο Λατέλα με τον Γρηγόρη Τσαρδανίδη και την Τόνια Κατερίνη στην παρουσίαση του fairbnb στην Αθήνα στο Impact Hub
Πριν από λίγο καιρό έγινε εκδήλωση παρουσίασης του Fairbnb στο Impact Hub Athens και η «Εφ.Συν.» συνάντησε τους εμπνευστές του, εκ μέρους των οποίων μας μίλησε ο Αλεσάντρο Λατέλα από την Ιταλία, community manager του Fairbnb
- Ποια είναι η άποψή σας για την οικονομία του διαμοιρασμού; Πώς μπορεί να λειτουργήσει προς όφελος των τοπικών κοινωνιών και όχι των πολυεθνικών;
Αναγνωρίζουμε και σεβόμαστε τον αντίκτυπο που έχει η οικονομία του διαμοιρασμού στην καθημερινότητά μας και την οικονομία γενικότερα.
Χάρη στις τεχνολογικές εξελίξεις έχει προσφέρει πολλές ευκαιρίες στη νέα γενιά σε περίοδο κρίσης.
Από την άλλη όμως, σταθμίζοντας τα βραχυπρόθεσμα οφέλη και τις μακροπρόθεσμες συνέπειες, οι πολίτες έχουν αρχίσει να αμφισβητούν τη βιωσιμότητα αυτού του μοντέλου συνολικά.
Σε συγκεκριμένους τομείς –όπως τις μεταφορές για παράδειγμα με την Uber– αυτό έχει βρει μπροστά του υφιστάμενες δομές (ενώσεις οδηγών ταξί κ.λπ.), ενώ σε άλλους τομείς –όπως οι βραχυπρόθεσμες ενοικιάσεις και ο τουρισμός– η αντίληψη των μακροπρόθεσμων συνεπειών δεν είναι τόσο άμεση και χρειάζεται περισσότερος καιρός για να περάσει στη συνείδηση των κατοίκων μιας πόλης, ανάλογα και με τα προβλήματα που δημιουργεί ή το επείγον του πράγματος.
Ο μηχανισμός με τον οποίο λειτουργεί σήμερα η οικονομία του διαμοιρασμού είναι προβληματικός και έχει έναν παθητικό χαρακτήρα στη λογική του εισοδήματος από προσωρινές εκμισθώσεις.
Με τη διοχέτευση μέρους των κερδών σε άμεσες δράσεις, πιστεύουμε ότι μπορεί να προκύψει μια πραγματικά συνεργατική οικονομία που να τους συμπεριλαμβάνει όλους.
Πιστεύουμε ότι αυτή τη δυνατότητα δεν την έχουν εκμεταλλευτεί τα υπάρχοντα μοντέλα της οικονομίας του διαμοιρασμού.
Στη γενιά των γονιών μας η εξερεύνηση και η επαφή με την τοπική κοινότητα ήταν σημαντικό κομμάτι των διακοπών χωρίς τη βοήθεια του ίντερνετ.
Πρέπει αυτό να υπάρξει ως φυσική εξέλιξη και στη δική μας εποχή. Τα συστήματα αναζήτησης με τη βοήθεια του ίντερνετ μας έδωσαν ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον όπου όλα φαίνονται συνεχώς διαθέσιμα.
Δεν μας προβληματίζει ο τουρισμός αλλά η έλλειψη αντίληψης για τους τοπικούς πολιτισμούς και ευθύνης προς τις κοινότητες όπου φιλοξενούνται οι τουρίστες.
Σε αυτό θέλουμε να δώσουμε εναλλακτική. Παλιά το να φτάσεις στον προορισμό ήταν κομμάτι του ταξιδιού, σήμερα είναι η αρχή και προσπαθούμε να βρούμε έναν τρόπο να θεραπεύσουμε τη σχέση μεταξύ των τουριστών και των τοπικών κοινοτήτων.
- Τι θεωρείτε ότι προκαλεί τις αντιτουριστικές διαμαρτυρίες, όπως αυτές που είδαμε πρόσφατα στη Βενετία και τη Βαρκελώνη; Πώς μπορεί μια πλατφόρμα σαν αυτή που οραματίζεστε να αλλάξει τον σύγχρονο τουρισμό;
Η αγανάκτηση των τοπικών κοινωνιών με τον τουρισμό μπορεί να οφείλεται σε αρκετούς λόγους. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι ο τουρισμός έχει εξελιχθεί, δεν περιορίζεται σε συγκεκριμένες εποχές του χρόνου και είναι πανταχού παρών περισσότερο από ποτέ.
Αυτό πιέζει τις κοινωνίες που υποδέχονται τους τουρίστες, γιατί οι ταυτότητές τους μπορεί να μη βρίσκουν τον απαραίτητο χρόνο για να «αναγεννηθούν» ενάντια στις δυνάμεις της αγοράς: Η Βενετία είναι σαν να δέχεται επίθεση από τα κρουαζιερόπλοια και η κτηματομεσιτική αγορά της δέχεται επίθεση από πλούσια funds, κάτι που προκαλεί τη φυγή πολιτών από την πόλη.
Οι τεράστιοι αριθμοί τουριστών στη Βαρκελώνη προκαλούν πίεση στις αρχές, γιατί έχουν να καταπολεμήσουν έναν τεράστιο αριθμό μη αδειοδοτημένων καταλυμάτων προς ενοικίαση, κάτι που δημιουργεί ένα μη υγιές κλίμα ως προς τον τουρισμό.
- Πότε πιστεύετε ότι το Fairbnb θα μπορεί να λειτουργήσει ως μια υπαρκτή εναλλακτική πλατφόρμα στο Airbnb; Πώς σκοπεύετε να το κάνετε γνωστό;
Ηδη βρίσκονται σε εξέλιξη τα σχέδιά μας για να γίνει η πλατφόρμα επιχειρησιακή και να αποτελέσει μια εναλλακτική. Η διαφήμισή της έχει ήδη ξεκινήσει ειδικά χάρη στις προσπάθειες των μελών του κινήματός μας, που συνεχώς βρίσκονται σε εκδηλώσεις για να αυξήσουν την ορατότητα του εγχειρήματος και να αποκτήσει ο κόσμος την πεποίθηση ότι υπάρχει η πιθανότητα μιας εναλλακτικής.
- Πείτε μας λίγο περισσότερα για το μοντέλο διακυβέρνησης που θέλετε να εφαρμόσετε στο Fairbnb.
Η πλατφόρμα μας δεν χρειάζεται απρόσωπους επενδυτές, αλλά αυτούς που θα τη χρησιμοποιήσουν και θα επηρεαστούν θετικά από αυτήν: οικοδεσπότες, φιλοξενούμενους, τοπικές πρωτοβουλίες για διάφορα έργα και projects, τοπικοί σύλλογοι.
Εχοντας δημιουργηθεί από απλούς πολίτες που θα έχουν και τον έλεγχό του, το Fairbnb θα κρατήσει τα κέρδη εντός των κοινοτήτων και θα διασφαλίζει ότι οι αποφάσεις θα είναι υπέρ των τοπικών κοινωνιών και γειτονιών και όχι για την εκμετάλλευσή τους.
Πηγή: efsyn.gr
